Lenfatik sistem, vücutta sıvı taşıyan birçok damardan oluşur. Doku ve hücrelerdeki yabancı maddeleri, mikropları uzaklaştırır, kaybedilen proteinleri tekrar dolaşıma kazandırır, doku ve kan sıvısı arasındaki dengeyi sağlar, bağırsaklarda emilen yağ asitleri, vitaminleri dolaşıma katar ve aynı zamanda vücudun savunma sistemine destek olur.
Lenfödem, lenfatik sistemdeki problemin bir sonucu olarak vücudun herhangi bir yerinde protein açısından zengin sıvının anormal birikmesidir. Ayrıca buna bağlı olarak özellikle kol ve bacaklarda nöropati olarak tanımladığımız uyuşukluk, batma ve yanma hissi, hassasiyet gibi durumlar gelişebilir.
· Kanser hastalarının ışın (radyoterapi) alması,
· Enfeksiyonlar,
· Travmalar,
· Mantar hastalıkları,
· Cerrahi operasyon ile lenf nodlarının hasar görmesi, çıkarılması gibi sebepler ile lenfödem gelişebiliyor.
Lenfödem varlığı; belirli bölgelerde şişlik (genelde kol ve bacaklarda), hareket kısıtlılığı, ağırlık hissi, ciltte gerginlik ve sertlik, kol saatinin bileğe dar gelmesi, giysilerin sıkması, ayakkabılarınızın dar gelmesi gibi sebeplerden anlabilirsiniz.
Doktorunuz şişmiş alanı ölçerek ve etkilenmemiş benzer bir alanla karşılaştıracaktır. Tıkanıklıkları kontrol eden ve lenfatik sisteminizin nasıl çalıştığını gören testler arasında, lenf damarlarında hareket ederken vücudunuza enjekte edilen özel boyayı takip eden MRI ve lenfosintigrafi ile teşhis konulur. Dereceler (1-4) veya evreler (I-III), lenfödemin ne kadar şiddetli olduğunu tanımlar.
Lenfödemli bölgede dolaşım bozulmuş ( yani doku beslenmesi) olduğu için enfekte olmaya açık alanlardır. Bu sebeple bu bölgelerde kesik, çizik veya herhangi bir girişimsel birşey uygulamamaya özen gösterin.
İlaç tedavisi, sağlıklı beslenme ve Kompleks Dekonjestif Terapi (KDT) dahil olmak üzere tedavi edilebilir. Bazı durumlarda cerrahi gerektirebilir.
Kompleks Dekonjestif Terapi (KDT), lenfödemde kullanılan çok bileşenli bir tedavi yaklaşımıdır ve uluslararası kabul görmüş ‘altın standart’ tedavi sistemidir.
KDT;
· Manuel lenfatik drenaj,
· Kompresyon tedavisi,
· Terapötik egzersizler,
· Cilt bakımı,
· Hasta eğitimi kombinasyonundan oluşmaktadır.
KDT’de amaç, sağlam lenfatikleri kullanarak lenfödemin azaltılması, tekrar oluşumunun engellenmesi, dokudaki fibrozisin azaltılması ve lenfödeme bağlı gelişebilecek komplikasyonların önlenmesidir. 2 fazdan oluşur. Faz1’de yoğun tedavi ile lenfödemin hacminin azaltılması amaçlanırken Faz2’de Faz1’de edinilen kazanımlar korunulur.
Manuel lenf drenajında; lenfödem olan dokudaki sıvı diğer sağlam lenf nodlarına yönlendirilerek bölgedeki şişlik giderilir. Teknik ve yöntemleri masajdan oldukça farklıdır. Şişkinlik olan bölgeye göre iletim yönü farklılık gösterir. Aynı zamanda lenf kanalları diyafram içinden geçtiği için nefes yöntemleri ve bölgenin uyarılması da önemlidir. Tedavi süresince kişinin nefes alıp vermesi de önem taşır.
Kompresyon bandajları; lenf drenajı yapıldıktan sonra durumun korunması ve kas aktivitesi sırasında yüksek basınç ve kas istirahati sırasında düşük basınç uygulayarak, lenf sıvısının etkilenen uzuvda tekrar birikmesini önler. Bandajlama, ödemli uzuvdaki incelme duruncaya kadar devam eder. Bandajlama seansları bittikten sonra da kişiye özel yapılmış kompresyon çorapları verilir.
Egzersziler; sıvı birikimini dolaşıma taşıyan en önemli yapılarımız kaslarımızdır. Yapılan teröpatik egzersizler ile lenfödemli bölgedeki sıvı birikimini azaltır ve diğer tedavilere destek sağlar.
Cilt bakımında; lenfödemin olduğu bölgede dolaşım bozulduğu için bakterilerin ve mikropların enfekte etme riski daha fazladır. Bu sebeple açık yaralar varsa uygun tedavi edilmelidir. Cilt üzerine uygun temizlenme ve nemlendirme yapılmalıdır. Cilt pH’ı yaklaşık 5 değerinde olduğu için ph 5 sabunlar tercih edilmeli. Cildin kurumasına sebep olabilecek ürünler kullanılmamalı (Parfüm içerikli sabunlar gibi). Hipoalerjenik ürünler kullanılmalı.
Bası giysileri; Özel basınç giysileri, sıvının şişmiş uzvunuzdan hareket etmesine yardımcı olmak için kolunuza veya bacağınıza baskı uygular. Yüksek irtifa lenfödemi daha da kötüleştirebileceğinden, egzersiz yaparken ve uçakla seyahat ederken giydiğinizden basınç giysisini kullanmaya özen gösterin. Size uygun olanı almak için bir reçeteye ihtiyacınız olabilir.
