Schroth tedavisi, skolyoz için geliştirilmiş özel bir fizyoterapi yöntemidir. Üç boyutlu egzersizlerle omurga eğriliğini düzeltmeyi, ilerlemesini durdurmayı ve duruşu iyileştirmeyi hedefler. Bu tedavi, Schroth eğitimi almış fizyoterapistler tarafından uygulanır.
Schroth tedavisinin tanımı
• Schroth metodu, 1920’lerde Katharina Schroth tarafından geliştirilmiş, skolyozun üç boyutlu yapısını hedef alan egzersiz sistemidir.
• Omurgadaki C veya S şeklindeki eğrilikleri düzeltmeye çalışır; sadece yana eğrilik değil aynı zamanda rotasyon ve göğüs kafesi deformitelerini de dikkate alır.
• Egzersizler, özel solunum teknikleri (rotasyonel solunum), postüral düzeltmeler ve kas aktivasyonlarıyla yapılır.
Kimler uygular?
• Schroth tedavisi fizyoterapistler tarafından uygulanır; ancak bu yöntemi uygulayabilmek için uluslararası Schroth eğitimi almak gerekir.
• Tedavi bireysel veya grup seansları şeklinde yapılabilir.
• Çocuklar, ergenler ve yetişkinler için uygundur; cerrahi gerektirmeyen skolyoz vakalarında özellikle tercih edilir.
Hangi işe yarar?
• Omurga eğriliğinin ilerlemesini durdurur veya yavaşlatır.
• Postürü düzeltir: Omuz, kalça ve gövde simetrisini artırır.
• Kas dengesini sağlar: Zayıf kasları güçlendirir, aşırı çalışan kasları gevşetir.
• Solunumu iyileştirir: Göğüs kafesindeki rotasyonu azaltarak akciğer kapasitesini artırır.
• Ağrı ve yorgunluğu azaltır: Fonksiyonel kapasiteyi artırır, günlük yaşam aktivitelerini kolaylaştırır.
Skolyoz varsa nasıl değerlendirilir?
• Klinik muayene: Omuz ve kalça asimetrisi, gövde eğriliği, öne eğilme testi (Adam’s test).
• Radyolojik değerlendirme: Omurga röntgeni ile Cobb açısı ölçülür. Bu açı skolyozun derecesini belirler.
• Fonksiyonel testler: Duruş analizi, solunum kapasitesi, kas kuvveti ve esneklik ölçümleri.
• Takip: Düzenli aralıklarla röntgen ve klinik değerlendirme ile eğriliğin ilerleyip ilerlemediği kontrol edilir.
Schroth egzersizlerinden görsel örnek
Aşağıdaki görsel, Schroth metoduna özgü skolyoz egzersizlerinden birini gösteriyor. Bu egzersizlerde postüral düzeltme ve özel solunum teknikleri birlikte uygulanır.
Skolyoz ve postüral deformitelerde fizyoterapinin önemi
Çocukluk çağında omurga; kemik, kas, bağ dokusu ve sinir sisteminin eşzamanlı olgunlaştığı dinamik bir yapıdır. Bu dönemde gelişen postüral bozukluklar ve skolyoz, büyüme ataklarıyla hızla ilerleyebilir; doğru ve zamanında fizyoterapi ise deformitenin biyomekaniğini hedefleyerek ilerlemeyi yavaşlatır, fonksiyonu korur ve cerrahi gereksinimini azaltabilir.
Skolyozun biyomekaniği ve neden fizyoterapi gerekir
• Üç boyutluluk: Skolyoz yalnızca yana eğilme değildir; rotasyon ve sagittal düzlem değişiklikleri (hipo/hiperkifoz) birlikte seyreder.
• Yük dağılımı bozukluğu: Eğrilik tarafında kompresyon artar, karşı tarafta gerilim; bu, disk ve faset eklem yüklenmesini asimetrik yapar.
• Kas-balans dengesizliği: Paraspinal, torakolumbal fasya ve skapulotorasik kompleks dengesiz çalışır; doğru egzersizle nöromüsküler kontrol yeniden eğitilir.
• Solunum etkilenimi: Torasik eğrilik ve rotasyon kaburga hareketliliğini azaltarak inspirasyon kapasitesini düşürebilir; fizyoterapi, göğüs duvarı mobilitesi ve diyafragma aktivasyonunu destekler.
Fiziksel ve fonksiyonel hedefler
• Eğriliğin ilerlemesini yavaşlatma: Büyüme döneminde progresyon riskini azaltmak için spesifik, üç boyutlu egzersizler ve ortez ile kombine yaklaşımlar.
• Postüral kontrol ve vücut farkındalığı: Aynalama, proprioseptif geri bildirim ve ayna/duvar referanslarıyla orta hattı bulma ve sürdürme eğitimi.
• Kas kuvveti ve esneklik dengeleme: Kısalmış yapıların uzatılması, zayıf kasların fonksiyonel kuvvetlendirilmesi (özellikle multifidus, gluteal ve derin abdominal grup).
• Solunum ve kardiyorespiratuvar kapasite: Segmental solunum, lateral kostal ekspansiyon ve postüral nefes eğitimi ile ventilasyonun optimize edilmesi.
• Günlük yaşam fonksiyonu: Oturma, ayakta durma, taşıma ve spor aktivitelerinde omurga dostu hareket stratejileri kazandırma.
Çocukluk ve ergenlik döneminin neden kritik olduğu
• Büyüme atakları: Hızlı boy artışı, deformitelerin kısa sürede derecesini artırabilir; düzenli izlem ve hızlı ayarlanan programlar şarttır.
• Plastisite avantajı: Sinir-kas sistemi öğrenmeye açıktır; doğru motor kalıplar bu dönemde daha kalıcı yerleşir.
• Alışkanlık oluşumu: Ergonomi, oturma/ayakta durma alışkanlıkları ve spor tekniği erken dönemde şekillenerek riski azaltır.
• Psikososyal etki: Görsel görünüm, özgüven ve sosyal katılım üzerinde etkileri vardır; hareketle başarı deneyimi, motivasyonu ve tedaviye uyumu artırır.
Değerlendirme: kapsamlı ve tekrar eden süreç
• Klinik postür analizi:
• Gözlemsel hizalama: Omuz, skapula, pelvis, diz ve ayak hizası.
• Rotasyon işaretleri: Kaburga kamburluğu, lomber kas girintisi, skapular asimetri.
• Mobilite ve esneklik:
• Etken yapılar: Hamstring, iliopsoas, TFL, pektoraller, paraspinal fasya.
• Kas kuvveti ve kontrol:
• Hedef gruplar: Derin gövde stabilizatörleri, gluteus medius, alt trapez–serratus anterior sinerjisi.
• Solunum fonksiyonu:
• Göğüs duvarı hareketi: Segmental ekspansiyon, diyafragma aktivasyonu, spirometrik izlem (varsa).
• Fonksiyonel görev analizi:
• Ergonomi: Okul, masa, ekran; çanta taşıma; spor teknikleri.
Müdahale bileşenleri
• Üç boyutlu egzersizler:
• Postüral elongasyon: Omurga uzaması ve orta hattın aktif korunması.
• Derotasyon çalışmaları: Rotasyon karşıtı hareketler, skapulotorasik kontrol.
• Lateral shift düzeltme: Pelvis ve gövde hizasının dinamik yeniden eğitimi.
• Solunum eğitimi:
• Segmental nefes: Hipomobil hemitoraksın açılması, diyafram–interkostal koordinasyon.
• Postüral nefes: Uzamış omurgada ventilasyonun dağılımının iyileştirilmesi.
• Mobilizasyon ve esneklik:
• Yumuşak doku: Pektoraller, TFL/iliotibial bant, torakolumbal fasya mobilizasyonları.
• Eklem mobilitesi: Torasik eklem mobilizasyonları (klinik endikasyonla).
• Kuvvet ve stabilizasyon:
• Derin çekirdek: Transversus abdominis–multifidus aktivasyonu; gluteal stabilite.
• Skapulotorasik kontrol: Alt trapez–serratus anterior güçlendirme.
• Duyu-motor ve propriosepsiyon:
• Ayna geri bildirimi: Orta hattı görsel takviye ile bulma.
• Denge ve yönlendirme: Destek yüzeyi ve yük aktarımı çalışmaları.
• Ergonomik düzenleme ve alışkanlık eğitimi:
• Okul ve ev: Masa-sandalye yüksekliği, ekran hizası, çanta taşımayı iki omuzdan ve simetrik yapmak.
• Ara ver rutinleri: Uzun oturumlarda kısa hareket blokları.
Takip ve zamanlama
• Büyüme döneminde sık izlem: 3–6 ayda bir klinik takip; hızlı progresyon riskinde daha yakın aralıklar.
• Tedavi süresi ve yoğunluğu: Deformite derecesi ve büyüme hızına göre haftalık seanslar + ev programı; uyum için kısa, uygulanabilir günlük protokoller.
• Çok disiplinli yaklaşım: Ortez endikasyonu, ortopedi ve gerekirse pulmonoloji ile koordinasyon; gereksiz kısıtlama olmadan aktif yaşamı sürdürme.
Aile ve çocuk için pratik öneriler
• Basit, tutarlı rutin:
• Kısa günlük bloklar: 10–15 dakikalık, hedefe yönelik egzersiz setleri.
• Alışkanlık köprüleri: Diş fırçalama sonrası kısa postür kontrolü gibi tetikleyiciler.
• Motivasyon ve izlem:
• Görsel ilerleme: Fotoğraflarla duruş farkındalığı; çizelge ile takip.
• Pozitif pekiştirme: Çocuğun seçtiği aktivitelerle birleşik egzersizler.
• Aktif yaşam:
• Spor seçimi: Simetriyi destekleyen, nefes ve dengeyi geliştiren aktiviteler (yüzme, tırmanış duvarı, dansın bazı türleri) klinik değerlendirmeyle uyarlanır.
• Ergonomi eğitimi:
• Okul çantası ve oturma: Ağırlığın dengeli dağıtılması, ayakların yere tam basması, ekranın göz hizasında olması.
Özet
• Skolyoz ve postüral deformiteler üç boyutlu, büyüme ile hızlanabilen durumlardır; fizyoterapi, ilerlemeyi yavaşlatır, fonksiyonu ve solunumu korur.
• Çocukluk çağı nöromüsküler öğrenme ve alışkanlık inşası için en verimli dönemdir; erken ve düzenli müdahale en iyi sonuçları verir.
• Kapsamlı değerlendirme ve çok bileşenli program (egzersiz, solunum, esneklik, stabilizasyon, ergonomi) en etkili yaklaşımdır.
